Nasýl ki dünyada yaþam; en ilkel alglerden dev aðaçlara kadar bitkiler olmadan olmaz ise, bitkisiz bir akvaryumda da doðal olmayan özel çabalarla canlýlarýn yaþamý sürdürülebilir. Bitkisiz akvaryum en azýndan balýklarýn saðlýðý için aþýrý ve sýk su deðiþimleri gerektirir.
Her akvaryumda su koþullarýna ve içindeki canlýlara göre bitkiler seçilerek bitki yetiþtirilebilir. Akvaryumlarda bulunan bitkilerin de sadece sýcaklýk olmayýp, aþýrý ya da normal ýþýk, humuslu veya kumlu zemin, kökleriyle ya da daha çok yapraklarýyla beslendikleri için suda çözünmüþ besinler isteyen farklý türleri vardýr. Büyük çoðunlulukla akvaryuma baþlayanlarýn ilk amacý balýklar olsa da bazý kiþilerin henüz baþlarda veya sonradan amaçlarý bitkilere dönüþüyor.
Öðrendiklerimizden belli ki, ilk kez akvaryum kurmayý düþünenlerin önce iþin tekniðini öðrenmesi gerek. Bence iþin tekniðinden önce çeþitli akvaryum görüntülerini incelemeleri, balýklara mý yoksa bitkilere mi önem vereceðine baþlangýçta karar vermeli.
Bu iki farklý canlý grubunun bir arada olmasý en güzeli ve olmasý gereken de bu. Sadece bitki veya sadece hayvan asla düþünülmemeli. Fakat kurulacak akvaryumunda bu canlý gruplarýnýn birinden mutlaka almayý düþündüðünüz türler varsa o canlýnýn koþullarýna öncelik verilmeli.
30C ve üzeri sýcaklýkta yaþayan balýk türü seçecekseniz, bitki türlerinde sýnýrlandýnýz demektir. Hoþunuza giden balýk türü otçulsa, ya da Tanganyika türlerini görüp beðendiniz ve bunlara karar verdiyseniz, yaðmur ormanlarý benzeri bir akvaryumu baþtan unutun. Görüp beðendiniz bitkiler, 24C üzerindeki sýcaklýktan etkileniyorsa, balýklar da buna uygun olmalý.
Bitkilerin akvaryumun dengesinde önemi çok büyüktür. Akvaryum doðal koþullara göre yarý kapalý bir ortamdýr. Yarý kapalý olmasýný dýþardan verdiðimiz hava, ýsý enerjisi, ýþýk, balýk yemleri, su deðiþimleri nedeniyle yazdým. Kendi içinde dengeyi, dýþarýdan daha az karýþmayý, bitki ve hayvanlarýn bir arada olmasýyla saðlayabiliriz. Bitkilerin fotosentez ile balýklarýn ürettiði karbondioksiti kullanýp, oksijen üretmelerinin dýþýnda daha birçok yararý vardýr.
Yaþamlarýný sürdürmek için gerekli olanlarý herkes bildiði halde yeniden yazýyorum.
Iþýk, karbondioksit ve anorganik besinler. Bitkilerin akvaryumda varlýðý bu üç kaynaðý kullanarak istemediðimiz alglerin geliþmesini engeller. Balýklarý görmek için yaktýðýmýz ýþýk onlarýn enerji ihtiyacýný karþýlar. Aþýrý CO2 gereksinimi olan bitkiler için kurduðumuz sistem, bitkilerce üretilen oksijenin sudaki oranýný arttýrýr. Bu balýklar için gereklidir. CO2 in yetersiz olduðu akvaryumlarda pH yükselir. Karbondioksit sudaki kireci çözer, salyangozlar için gerekli kalsiyum eksikliði ile onlarýn kabuklarý incelir, balýklara yem olup üreyemezler. CO2 KH sertliðini ve dolayýsý ile pH ý düþürerek sabit kalmasýný saðlar.
Bitkiler için gerekli inorganik maddelerden bir kýsmý ise balýklar tarafýndan saðlanýr. Diðer gereksinimlerini eklemek ise bize kalýyor.
Bunlarý da doðru seçmeliyiz.
Balýklarýn atýðý olan amonyak bakteriler tarafýnca son aþamasýnda nitrata dönüþür. Dýþkýlarýndan da fosfat oluþur. Nitrat ve fosfatýn bir bölümü bitkiler tarafýndan kullanýlacaðý için su eksiltme iþlemlerimiz seyrekleþecektir. Fazlasý balýklar için zararlý ve algler için besin olup onlarýn çoðalmasýna neden olur. Doðada bu dengeler otomatik saðlanýr, saðlamayan bölgelerde yaþam durur veya baþka biçimlere dönüþür.
Bizim yarý kapalý ortama ekleyeceðimiz maddeler bitkilerin ihtiyaçlarýndan olan nitrat ve fosfat deðildir.
Bitkilerin ekmeðini oluþturan macro bileþiklerin ana elementleri Azot, Fosfor, Kalsiyum, Magnezyum, Kükürt ve Potasyumdur.
Eser miktarlarda ve balýklarýn saðlýðý için belirli oranlarda bulunmasý gerekenler elementler ise Demir, Bakýr, Molibden, Vanadyum, Mangan, Çinko ve Bor’dur. Bunlarýn bir kýsmý direkt besin olarak kullanýlmamasýna raðmen, bitki iç sývýsý ile suyun yoðunluk farkýný oluþturup, ozmos olayýný saðlar veya katalizör görevi görürler.
Demir enzimlerin oluþmasýnda, klorofil sentezinde; potasyum osmos olayýnýn saðlanmasýnda, iyon dengesinde; bor kalsiyumun kullanýlmasýnda; molibden nitratýn kullanýlabilmesinde gibi, görevleri olsa da bunlarý bilmemize gerek yok. Eksiklikleri durumunda bitkilerde gözlemleyebileceðimiz, istenmeyen durumlar daha önemli.
Ve hepsinden en önemlisi, bu iþi bilmeyenlerin para kazanmak için yapýp sattýklarý, kullananlarýn rastlantýsal olarak yararlandýðý, ya da birçok sorunlara neden olan ürünleri almamalýyýz. Akvaryum için bitki gübresi üretenlerin bu bileþikleri hangi oranda kullanýlmasý gerektiðini veya bitkiler için gerekli bileþiklerin ve bu bileþiklerin ne olduklarýný ve bu bileþiklerin moleküllerini nasýl yapacaklarýný bildiklerini sanmýyorum.
Çünkü piyasada yerli gübre adý altýnda satýlan ürünlerde, akvaryumlarýmýzda bol miktarda bulunan fosfat dahi var.
Bilinçli üretilmiþ denenmiþ ürünler ise pahalý. Bunlarý ucuza temin etmenin yolu hakkýnda ayrý bir konu açýyorum.
