Killifishler iki guruba ayrýlýr periyodik ve yýllýk üriyenler olarak. Periyodik üriyenlerin ömrü en fazla 3 senedir. Yýllýk olanlar ise yumurtalarýný býraktýktan sonra ölürler. Bu yýllýk türleri diþisi olmadan almak vazoda çiçek almak gibidir ve devamlýlýðý yoktur.
Benim hatam olarak ortalýðý killiler hakkýnda karýþtýrdýktan sonra akvaryum dükkanlarýnýn bile yanlýþ alýmlar yaptýðýný gördüm. Ne de olsa talep varsa alým yapýlýr ancak killileri satanlarýn bunu bilinçsiz yapmasýnýn sorumluluðunu da çekemem.
Anual olan (yýllýk) Killileri yetiþtirme meraký her sene tekrarlanan bir doðum döngüsünü yaþamak içindir. Zaten asýl renklerine ömürlerinin yarýsýnda ulaþan bir bekar erkek killiye 3-4 ay bakmak için deðil.
Aþaðýda baþka bir sitede verilen tercümesi bana ait bir yazýyý bu sitede de vermek zorunda kaldým. Zira 3 aylýk maksimum ömrü kalmýþ erkek annual killileri insanlarýn birþey sanmamasý benim boynumun borcu.

Akvaryumumu killi akvaryumuna deðiþtirmeye 6 ay kadar önce karar verdim ve bu arada araþtýrma yaptým. Killifish meraký deðiþik bir akvaryum kitlesini içeriyor ve pek te maddi amaçlý deðil. Maddi çýkar düþündürtmeyecek kadar az tanýnýyor zaten.
Killi meraklýlarý tüm dünyada benzer þartlarla karþý karþýya. Belli killi türleri dýþýnda bir akvaryumcudan killi bulamýyorsunuz. Þu anda Türkiye'de özel akvaryumcularda bulunan killi türleri ise zaten tüm dünya akvaryumcularýnda bulunan killi türlerinden. Diðer türleri ancak killi meraklýlarý aralarýnda yazýþarak birbirinden bulabiliyorlar.
Ben Türkiye'de bunu yapabileceðim tek bir mento meraklýsýný Antalya'da buldum.
Ancak yaptýðým araþtýrma sonucunda birbirine killi göndermenin sadece balýk göndermekle sýnýrlý olmadýðýný öðrendim.
Bu benim denemediðim belki de Türkiye'de denenmemiþ ama dünyada yapýlan bir metot.

Özde killiler suyun çabuk kuruduðu zamanlarda yavru býrakarak neslin devamýný saðlarlar. Turf benzeri yerlere býraktýklarý 100 kadar yumurta 3-6 ay bir sonraki yaðmur sezonuna kadar çatlamadan kalýr. Bu yumurtalar yapýþtýklarý bu turf/bitkide kalýr.

Bu yumurtalarý bitki veya turfu nemli olarak alýp nem kaybetmeyecek þekilde postalarsanýz, bu yumurtalar normal akvaryum ortamýna döndüðünde geliþmelerine devam eder ve 15 gün içinde çatlar.

Killilerin yumurtlamasýný çabuklaþtýrmak için ise metot çok basit. Sudaki karbon diyoksidi yi ani olarak artýracaksýnýz. Bunu yapmanýn en basit metodu ise bir pipet ile 5 dakika suya hava kabarcýðý vermek.

Ref kitap Fish - The Complete Aquarium Guide.pdf
Batý Afrika asidik ve 27°c’ye kadar ýsýlarý olan ýrmaklar ve çaylarla doludur. Kuru sezonda bataklýk alanlar yok olur ama bunlarda sýk rastlanan balýklar bu zorluðu yenmek için çeþitli stratejiler geliþtirmiþtir. Killiler gibi bazý cinsler kuraklýða karþý koyabilen yumurtalar býrakýrlar.

CYPRINODONTIDEA (KÝLLÝLER, V.S.)

Cyprinodontidae (diþli sazan manasýnda) dünyanýn tüm tropikal iç-sularýnda (Avustralya dýþýnda) geliþir ve 500den fazla çeþidi vardýr. Aðýzlarýnda diþ vardýr ve aðýzlarý su yüzeyine yakýn avlarý yakalamak için yukarý doðrudur: bazý cinsler sudan dýþarý sýçrayabilir. Sakin, durgun ve sýð hatta kurumaya eðilimli bazen su birikintilerinde yaþarlar. Bu durumda, yetiþkinler ölür ama yumurtalar hayatta kalýr. Boy olarak küçüktürler ve 8cm.yi zor geçerler fakat canlý renklerdedirler ve benzersiz çiftleþme alýþkanlýklarýndan dolayý bazý meraklýlar tarafýndan çok deðer verilirler. Cinsler arasýnda çok karýþýklýk vardýr, özellikle de coðrafik olarak deðiþken popülasyonlar arasýnda renkler farklýlaþtýðý için. Sadece birkaçý satýcýlar tarafýndan düzenli olarak ele alýnýr: Çoðu killi meraklýlarý arasýnda deðiþ tokuþ edilir. Bu tür için yaygýn isim Killi veya Killifish’tir.

Killiler nasýl çoðalýr
Suyu hiç kurumayan killiler kuluçka süresi birkaç hafta süren yapýþkan yumurtalar býrakýr. Periyodik kuraklýða eðilimli olan alanlarda yaþayanlar türlerinin devamýný saðlamak için özel metotlar geliþtirmiþtir. Çamura býrakýlan yumurtalar bir uyku hali dönemi geçirir. Ýlk yaðmurlarla geliþme yeniden baþlar ve yumurtalar çatlar. Böylece kuluçka dönemleri 3-6 ay sürebilir ve yapýþkana ihtiyaçlarý yoktur. Yumurtalarýn içinden embriyolarýn gözlerini gördüðünüzde yumurta çatlamasýnýn yaklaþtýðýný söyleyebilirsiniz.

Akvaryumda killi beslemek
Ýdeal olarak her tür için özel küçük (10-15 litre) tank saðlamalýsýnýz. Deðiþik türlerin erkeklerini bir tanka koymak mümkündür; bu renkli bir görüntü verir fakat diþileri bir araya koymayýn çünkü birçoðu o kadar birbirine benzer ki hangisinin hangi cins olduðunu söyleyemezsiniz.

Þartlar yumuþak ve asidik olmalýdýr bu nedenle turba filtreleme kullanmanýz gerekir. Bazen tankýn altýna bir kat turba koyarsanýz, balýklar bunu yumurta býrakmak için kullanacaktýr. Maksimum ýsý 24° C olmalýdýr. Killifishler küçük canlý avdan çok hoþlanýrlar fakat kuru besin de yerler.

Yumurtalarý saklamak ve sevk etmek
Birbirinden çok uzakta yaþayan hobiciler posta ile yumurta deðiþ tokuþu yapabilirler. Kuluçka dönemi nakliye için yeterince uzundur ve nemli ve serin þartlarda tuttuðunuz sürece yapýlabilir. Sezonluk cinsler devam eden cinslere göre daha kuru þartlara dayanabilirler; daha düþük ýsýlar diapause (duraklama)u uzatmaya yarar. Nakliye için kullanýlan kutular veya plastik torbalarýn tamamen hava geçirmez olduðundan emin olun. Yumurtalarýn çatlamasýný baþlatmak için suya geri koyun.

Aphyosemion
Bu familyanýn türleri Afrika’da Benin’in doðusundaki yerlerin çoðunda bulunur, özellikle de Nijer ve Congo’da. Sezonluk cinslere sürekli üreyenlerden daha az rastlanýr; bazý türler iki tip arasýnda üreme tarzý gösterir.

Diðer Cyprinodontidae: Roloffia – Epiplatys – Aplocheilus – Fundulus – Rivulus – Nothobranchius - Cynolebias


Aphyosemion
Lir kuyruk aphyosemipn australe arada bir akvaryum dükkanlarýnda bulunur.  Akvaryumda yeterince yer varsa ayný þartlardan hoþlanan baþka balýklar da konabilir.

Akvaryum Kapasitesi …………….20 galon, uzun tip
Su Þartlarý…………………………yumuþak asidik
Optimum Isý………………………72-74°F

Bitkiler
Cüce anubias (Anubias barteri v. Nana)…..1
Kýrmýzý yüzen fern (Azolla filiculoides…. 1 küme
Ambulia (Limnophila sessiliflora)………..3 küme
Afrika su ferni (Bolbitis heudelotii)………3
Cryptocoryne wendtii……………………..3-5
Cryptocoryne willisi………………………3-5

Diðer dekorasyon…………………..kütük/kök
Arkaplan……………………………koyu kahve veya siyah
Substrat…………………………….kum eklenmiþ koyu veya siyah doðal iri kum/çakýl
Filtre……………………………………aský filtre
Iþýk……………………………………..bitkiler için 2 flörasan tüp
Özel gereksinim………………………..dipte turba veya bataklýk yosunu (sphagnum moss)

Balýk
Aphyosemion australe………………1 diþi, 2-3 erkek

Killilere göre bu balýk uzun süre 3 yýl kadar yaþar. Erkeklerde vücudun ön kýsmýnda biraz neon mavi vardýr ve kuyruðun sonuna kadar parlak kýrmýzý noktalar vardýr. Kuyruðun dýþý krom sarýdýr. Dorsal ve anal yüzgeçler kýrmýzý, beyaz sarý ve mavi iþaretlidir.

Killilerin kolayca görünebilmesi için akvaryumun arka ve yanlarýnda sýký örtü saðlamasý için kütük ve bitkileri düzenleyin. Yüzen Azolla ýþýðýn loþ olmasýný saðlar ve koyu renk zeminle parlak renkler tam görülür. Balýklarýn doðal olarak bulunduðu batý Afrika çaylarýnýn döküntü dolu dibini taklit etmek için turbo veya mossu suda ýslayýn ve batacak kadar su emdiðinde tankýnýzýn dibine yerleþtirebilirsiniz.


Lir kuyruk pul ve donmuþ karides gibi yaþamayan yemler de yese de sivrisinek larvasý ve Daphnia gibi canlý yemler üremelerini teþvik eder. Aphyosemion australeyumurtalarýný “asar”. Yumurtalar günde 20 kadar býrakýlýr. Genellikle bitki yapraklarýna hatta bu tankta önerilenler içinde muhtemelen Limnophila tercih edilerek. Büyütmek için yumurtalarýn baðlý olduðu bitkileri saplarýyla küçük ayrý bir tanka alýn. Ve ana akvaryumdaki þartlarýn aynýsýný koruyun. Takribi 2 hafta içerisinde büyükçe yavru balýklar olarak çatlayacaklardýr. Canlý artemya ile besleyin ve çabuk büyüyeceklerdir. Büyükleri tarafýndan yenmekten kaçabilecekleri boya geldiklerinde ana tanka koyabilirsiniz